دریچه گاز خودرو چیست؟
در موتورهای احتراقی تولید داخل کشور وظیفه تنظیم میزان گشتاور و میزان توان خروجی بر عهده دریچه گاز موتور میباشد. دریچه گاز به وسیله یک شیر پروانه ای و با تغییر زاویه آن، مقدار جریان هوای ورودی به موتور را تنظیم میکند و بنابراین میزان پاشش سوخت نیز متناسب با این میزان هوا کاهش یافته و توان و گشتاور خروجی موتور تنظیم میشود. همچنین این وسیله با استفاده از یک مسیر جانبی به موتور اجازه میدهد زمانی که موتور تحت بار نیست و فرمانی از راننده مبنی بر فشار پدال گاز دریافت نشده است به صورت بی بار همچنان روشن بماند.
یکی از اصلی‌ترین قطعات در سیستم موتور خودروها، سنسور دریچه گاز (دریچه هوا) است، دریچه گاز از زمانی بوجود آمد که سیستم احتراقی خودروها انژکتوری شد. عملکرد و وظیفه این قطعه تنظیم کردن میزان هوای ورودی به محفظه احتراق میباشد. سنسور دریچه گاز در کنار استپر موتور عملیات گاز خوردن ماشین را انجام میدهد. این سنسور با کم یا زیاد بودن مصرف سوخت نیز ارتباط مستقیم دارد و در صورت خرابی، باعث گاز خوردن بی‌دلیل خودرو و به دنبال آن مصرف بالای سوخت میشود.
تفاوت دریچه گاز برقی و مکانیکی و کدام یک بهتر عمل میکند؟
دریچه گاز برقی به دلیل امکان كنترل دقیق‌تر میزان هوای ورودی به موتور، نسبت به دریچه گاز مكانیكی برتری دارد. همچنین با استفاده از این مكانیزم، امكان استفاده از قابلیت‌های كنترل و فناوری‌های پیشرفته مدیریت موتور و خودرو ممكن می‌گردد و در نتیجه راندمان و كارایی موتور بیشتر خواهد بود. از دیگر مزایای استفاده از این نوع دریچه گاز، تنظیم و برنامه‌ریزی كنترل تغییر دریچه گاز بر اساس نیاز مشتری و استراتژی تعریف‌شده برای موتور میباشد؛ بنابراین می‌توان از یک نوع دریچه گاز برای موتورهای مختلف با استراتژی‌های گوناگون استفاده کرد. اما مهم‌ترین برتری دریچه گاز برقی نسبت به نوع مکانیکی، کاهش مصرف سوخت و آلودگی است. در طول چرخه کاری موتور یکی از زمانهایی که بیشترین مصرف سوخت و تولید آلاینده‌ها در خودرو صورت می‌گیرد، زمانی است که راننده به طور ناگهانی بر پدال گاز فشار می‌آورد. در دریچه گاز مکانیکی دستور راننده به طور کامل اجرا و به دریچه گاز منتقل میشود كه در این شرایط نسبت سوخت و هوا می‌تواند از حالت بهینه خارج شده و میزان مصرف سوخت و آلاینده‌ها افزایش یابد.
اما در دریچه گاز برقی تغییرات ناگهانی دریچه گاز توسط سامانه مدیریت موتور کاهش یافته و به تغییر ملایم‌تر تبدیل میشود و بدین ترتیب میزان مصرف سوخت و آلاینده‌ها کاهش می‌یابد. در برخی موارد راننده‌هایی که به موتورهای با دریچه گاز مکانیکی عادت کرده‌اند، از موتورهای مجهز به دریچه گاز برقی، به دلیل کاهش حس رانندگی اسپرتی و گاها کاهش شتاب خودرو شکایت دارند. البته همانطور که در چگونگی عملکرد دریچه گاز برقی گفته شد، با توجه به نوع استفاده از خودرو، می‌توان برنامه‌ریزی «مدیریت موتور» را طوری تنظیم نمود که تغییر زاویه دریچه گاز و در نتیجه رانندگی در حالت کاملاً اقتصادی، کاملا اسپرت و یا حالتی بین این دو حالت صورت پذیرد. امروزه در موتورهای پیشرفته که از سامانه‌هایی با فناوری جدید و پیشرفته همچون موتورهای هیبریدی، سیستم پاشش مستقیم سوخت و کنترل سرعت کروز بهره می‌برند، استفاده از دریچه گاز برقی کاملاً ضروری است. همچنین به دلیل نبود سیم و کابل، دریچه گاز برقی جمع و جورتر بوده و جانمایی مناسب‌تری نسبت به دریچه گاز مکانیکی دارد.
سنسور موقعیت دریچه گاز چیست؟
سنسور موقعیت دریچه گاز یک مقاومت متغیر است. این سنسور روی دریچه گاز و نزدیک به استپر موتور قرار دارد و توسط یک میله به پولکی که درون دریچه گاز وجود دارد متصل میشود. با باز و بسته شدن پولکی، سنسور، اطلاعاتی را به‌صورت ولتاژ برای کامپیوتر ارسال میکند. کامپیوتر با توجه به اطلاعات دریافتی میزان سوخت و هوا رو تنظیم میکند تا عملیات احتراق و پاشش سوخت به درستی در موتور خودرو انجام شود. اگر بخش‌هایی که بر عملکرد سنسور تأثیرگذار هستند هیچ‌گونه مشکلی نداشته باشند، میزان مصرف خودرو در حد استاندارد خواهد بود.
سنسور دریچه گاز چگونه عمل میکند؟
پیش از هرچیز بهتر است با اجزا سنسور دریچه گاز آشنا شد.
سنسور دریچه گاز شامل ۳ پین مختلف است:
پین ۱: مثبت ۵ ولت
پین ۲: سیگنال
پین ۳: اتصال منفی
زمانی که راننده سوئیچ را باز میکند اطلاعاتی از پین ۱ یعنی پین مثبت ۵ ولت و پین اتصال منفی برای سنسور ارسال می‌گردد. هنگامی‌که خودرو روشن است و راننده پای خود را روی پدال گذاشته و گاز میدهد، مقاومت متغیر، میزان باز شدن دریچه گاز توسط پولکی را به ولتاژ تبدیل میکند. این ولتاژ توسط پین ۲ برای کامپیوتر خودرو ارسال می‌گردد.
سنسور دریچه گاز در مصرف سوخت تأثیرگذار است. هنگامی که راننده به خودرو گاز میدهد وضعیت باز و بسته بودن، ولتاژ و زاویه سنسور تغییر میکند. در این شرایط کامپیوتر مقدار هوای ورودی به منیفولد را توسط سنسور مپ (سنسور فشار و دمای هوای ورودی) اندازه‌گیری کرده و میزان پاشش بنزین را تنظیم میکند.
در خودروهای پراید از چهار مدل مختلف سنسور دریچه گاز استفاده میشود. در حالی که در خودروهایی همچون پژو ۴۰۵، پژو پارس و سمند از دو مدل شاخک‌دار و همچنین سیستم مدل ساژم استفاده شده است. در مجموع باید گفت که در تولید اکثر خودروهای داخلی سنسور دریچه گاز شاخک‌دار به کار برده میشود. این مدل سنسور، خرابی کمتری نسبت به سایر مدل‌ها دارد.
سنسور‌های دریچه گاز بر اساس نوع کامپیوتر بر روی خودرو نصب می‌شوند. در هر مدل کامپیوتر باید مدل مخصوص به همان خودرو را مورد استفاده قرار داد، در غیر این‌صورت نصب مدل دیگری بر روی خودرو جوابگو نخواهد بود و مشکلات متعددی ازجمله ریپ زدن خودرو را به همراه خواهد داشت.